'Mersin-Samsun hattına ve Irak’a demiryolu yapılmalı'

ARİF ESEN

Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ercan Güleç’e, sektöre ilişkin istek, öneri ve tespitlerini Global Sanayici’ye anlattı. Güleç, “Yük ve yolcu taşımacılığında demiryoluna talep her geçen gün artmaktadır. Ancak lokomotif sayısı yetersiz olduğu için bu talepler karşılanamamaktadır. Bu durumda ciddi bir lokomotif yatırımı yapılması gerekir ve özel sektöründe bu yatırımı yapması için önünün açılması gerekmektedir. Demiryollarında serbest piyasa şartlarının tam olarak uygulanması gerekmektedir” dedi.

TÜRKİYE’NİN ÖNDE GELEN FİRMALARINDAN 70 ÜYEMİZ VAR

• Sayın Güleç, Demiryolu Taşımacılığı Derneği’ni bize tanıtır mısınız? Kaç üyeniz var? DTD’nin amaçları nedir?
• Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD) yeşil ve temiz taşımacılık türü olan demiryolu taşımacılığını çağın ve ülkenin gerekleri doğrultusunda geliştirmek ve demiryolunun ülkenin toplam taşımacılığı içindeki payını yükseltmek amacıyla 2006 yılında kurulmuştur.
  Üyelerimiz, kendilerine ait vagonlarla veya TCDD vagonlarıyla ulusal ve uluslararası demiryolu taşımacılığı yapan, vagon üretim tesisleri olan, liman işletmeciliği yapan, vagon bakım ve onarım sanayi ile iştigal eden Türkiye’nin önemli firmalarıdır.
  Tüm dünyada geleceğin taşıma modu olarak öne çıkan demiryolu taşımacılığını, ülkemizde de layık olduğu yere getirme çabası içindeyiz. Derneğimize üye 70 firma vardır, bu firmalar ülkemizin önde gelen önemli kuruluşlarıdır.

Ülkemizde demiryolu kargo taşıması, taşıma modları içinde en geri kalmış taşıma modudur. Demiryolu taşımalarına, şehir içi raylı sistemler ve banliyö taşımaları, şehirlerarası yolcu taşımaları, yük taşımaları olarak bakarsak ilk iki alanda ülkemizde ciddi yatırımlar yapılmış olup bunun sonucu bu alanlarda büyük gelişmeler sağlanmıştır. Ancak maalesef yük taşıması konusunda aynı şekilde bir gelişme henüz sağlanamamıştır.

Küreselleşen dünyada öne çıkan hız, güvenli taşıma, ekonomik ve çevreye duyarlı olma gibi değerler sürekli gelişen demiryolu taşımacılığını vazgeçilmez hale getirmiştir. Demiryolu taşımacılığını destekleyerek payını arttırmak, trafik kazalarını önlemek, enerjide dışa bağımlılığımızı azaltmak, ülke yararlarını gözetmek ve ‘gelecek nesillere temiz ve yeşil bir dünya’ bırakmak tüm üyelerimizin ortak dileğidir.

SERBEST PİYASA ŞARTLARI TAM OLARAK UYGULANSIN

• Sayın Güleç, 6461 sayılı Türkiye demiryolu ulaştırmasının serbestleştirilmesi hakkında kanun Mayıs 2013’te çıktı. Ocak 2017’de TCDD Taşımacılık A.Ş. kuruldu. Demiryolu ulaştırmasının serbestleştirilmesi alanında atılan adımlar yeterli mi? Talep ve önerileriniz neler?
• Serbestleşmeyle ilgili mevzuat çıkalı hemen hemen 10 yıl olmasına rağmen özel sektör bu alana yatırım yapmak için hala çekimser durmaktadır. Ülkemizde demiryolu yük taşımasına talep her geçen gün artmakta olup ancak lokomotif sayısı yetersiz olduğu için bu talepler karşılanamamaktadır. Ayrıca mevcut lokomotiflerin çoğu eskidir. Bunun yanında hatların elektrifikasyonları hızla tamamlanmasına rağmen kamunun elindeki mevcut filoda 80 adet yeni elektrikli lokomotif mevcuttur.

Bu durumda ciddi bir lokomotif yatırımı yapılması gerekir ve özel sektöründe bu yatırımı yapması için önünün açılması gerekmektedir. Bunun için; demiryolu alt yapısının düzeltilerek ekonomik bir taşıma yapmaya uygun hale getirilmesi ve serbest piyasa şartlarının tam olarak uygulanması gerekmektedir.

YALNIZCA 1 ÜYEMİZ LOKOMOTİF ÜRETTİ

• Şu anda özel sektöre ait kaç demiryolu şirketi faaliyet gösteriyor? Bu şirketlerin faaliyetleri sizce yeterli mi? Yeterli değilse sebepleri nedir? Bu bağlamda lokomotif sayısını ve özel sektörün bu alandaki yatırımlarını değerlendirir misiniz?
• Şu anda özel sektör firmaları vagon yatırımı yapmış ve gelişmeleri beklemektedirler.

Lokomotif yatırımı yapan bir üyemiz vardır. Lokomotif yatırımı şu anda ekonomik olmadığı için bu üyemiz de yalnızca bağlı olduğu holdingin işlerini yapmaktadır. Bu dernek üyemiz 12 adet lokomotif yatırımı yapmış olup şu anda başka yatırım yapan üyemiz olmamıştır. Lokomotif yatırımı dönüş süresi uzun bir yatırım olup yatırım için önünüzü uzun vadeli olarak görebilmeniz gerekmektedir. Yukarıda belirttiğim sebeplerden dolayı üyelerimiz yatırım için beklemektedirler.

MERSİN-SAMSUN HATTINA VE IRAK’A DEMİRYOLU YAPILMALI

• Yeni demiryolu yatırımları hangi hatlarda yapılmalı? YSS Köprüsü’nden geçecek demiryolu projesi hangi aşamada?
• Bugün demiryolu yük taşımasıyla ilgili yatırımlar genelde doğu batı koridoru üzerinde yapılmakta olup, ayrıca güney-kuzey hattı da yapılmalıdır. Mersin-Samsun demiryolu bağlantısı kurulmalıdır. Bir ülkenin ihracatta en önemli pazarları komşu ülkeleri olup bu ülkelerle demiryolu bağlantılarımız bir an önce yapılmalıdır. Örneğin önemli bir ticaret partnerimiz olan Irak’la demiryolu bağlantımız yok. Bakü-Tiflis- Kars (BTK) hattı ülkemiz için ciddi ihracat imkanları sağlamıştır. Yoğun olan limanlarımız, üretim ve tüketim merkezleri bir an evvel iltisak hatları ile demiryolu şebekesine bağlanmalıdır. Özellikle yoğun dökme yüklerin ve konteyner limanlarının demiryolu ile bağlantıları ivedilikle sağlanmalıdır.

DÜNYA BANKASI 314.5 MİLYON EURO FİNANSMAN DESTEĞİ VERDİ

• Yine demiryolu yatırımlarına ilişkin Ulaştırma Operasyonel Programı kapsamında 2015’te belirlenen 8 liman ve demiryolu yatırımından hangileri hayata geçti? Öncelikli yatırım kapsamında değerlendirilen bu projeler, bildiğiniz gibi IPA fonlarıyla finanse edilmesi planlanan ve kombine taşımacılık açısından önem arz eden yatırımlardır. DTD olarak bu 8 liman ve demiryolu projesi hakkındaki düşüncelerinizi alabilir miyim?
• Dünya Bankası'ndan, Türkiye'nin demiryolu bağlantıları ve lojistiğinin iyileştirmesi için 314.5 milyon Euro (350 milyon dolar eşdeğeri) tutarında finansman desteği 1 Temmuz 2020 tarihinde onaylandı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından uygulanacak Türkiye Demiryolu Lojistiği İyileştirme Projesi'nin üç bileşeni bulunuyor.

Birinci bileşen, Filyos Limanı, Çukurova Bölgesi Sanayi Bölgeleri, İskenderun Körfezi Limanları ve uygulama sırasında seçilecek ilave öncelikli yerler dahil olmak üzere öncelikli demiryolu ağı düğüm noktalarında demiryolu iltisak hatlarının ve çok modlu bağlantıların yapımını içeriyor.

İkinci bileşen, ilave yük taşımacılığı düğüm noktalarındaki son kilometre bağlantı altyapısı için fizibilite etütlerinin, detay mühendislik projelerinin, çevresel ve sosyal dokümanların hazırlanmasını ve kontrolörlük hizmetlerinin sunulmasını kapsıyor.

Üçüncü bileşen ise demiryolu teknik standartlarında yeknesaklığın sağlanmasına yönelik teknik yardım, demiryolu yük taşımacılığı sektörünün performansının iyileştirilmesine yönelik bir strateji belgesinin hazırlanmasına destek sağlanması ve demiryolu bağlantılı lojistik merkezleri için bir işletme ve yönetim planı hazırlanması yoluyla Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nın desteklenmesi dahil olmak üzere, proje uygulama desteği, kurumsal güçlendirme, kapasite oluşturma ve ikinci aşama Kovid-19 müdahale desteği sağlanmasını öngörüyor.

TEKİRDAĞ LİMANINA DOĞRUDAN DEMİRYOLU BAĞLANTISI İÇİN ÇALIŞIYORUZ

• Yenilenen Halkalı-Kapıkule demiryolu hattının büyük bir limana sahip Tekirdağ ile doğrudan bağlantısı yok. Bu konuda bir çalışmanız var mı?
• Liman işletmeleri de derneğimizin üyesi olup üyelerimizin bu konudaki çalışmalarına dernek olarak her türlü desteği vermekteyiz. Bir üyemiz Tekirdağ liman bağlantısı konusunda çalışmakta olup dernek olarak bu üyemize de bakanlıkta destek olmaktayız. Tekirdağ Limanı, demiryoluyla şu an Muratlı İstasyonuna bağlıdır.

PANDEMİ DEMİRYOLUNUN

ÖNEMİNİ TEKRAR HATIRLATTI

• Pandemi demiryolu taşımacılığını nasıl etkiledi? Demiryolu taşımacılığının ihracat ve ithalattaki payıyla yurtiçi taşımacılıktaki payı ne kadar? Demiryolu taşımacılığın payını artırmak için hangi adımlar atılması gerekiyor?

Pandemi demiryolu taşımacılığının önemini bize tekrar hatırlattı. Demiryolu taşımacılığının ithalat, ihracat, yurtiçi taşımalardaki payları yüzde 5 in altındadır. Artan demiryolu talebini karşılayabilmek için;

• Demiryolu Altyapı geometresindeki kurplar, eğimler v.b yapılar düzeltilmeli, lojistik merkezler, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), üretim ve tüketim merkezleri, fabrikalar ve limanlar iltisak hatlarıyla demiryoluna bağlanmalıdır.
• Serbest piyasa kuralları tam uygulanmalıdır.
• Demiryolu sistemi içinde yatırım yapan ve yapmak isteyen özel sektör teşvik edilmelidir.

• Demiryolu bağlantısı olmayan önemli miktarda ihracat yaptığımız komşu ülkeler var. Bu ülkelerle demiryolu bağlantısı kurulması için çalışmalarınız var mı? Ulaştırma Bakanlığı nezdinde girişimleriniz oldu mu?

Bakanlıkla devamlı temas halindeyiz. Irak’a doğrudan demiryolu yapılması, Van Gölünün geçişinde yaşanan sıkıntıların çözümlenmesi, BTK (Bakü-Tiflis- Kars) aktarma istasyonlarının kapasitesinin arttırılması konusunda taleplerimiz ilgili kurumlara aktarılmıştır.

• TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin bazı hatlarda “Kamu Hizmeti Yükümlülüğü” kapsamında yürüttüğü hizmetler 2021 yılı itibarıyla açık ihale usulüyle ihale edildi. DTD olarak sizin de bu hatlarda hizmet verme hazırlıklarınız var?
• Kamu hizmeti yükümlülüğü yolcu taşımaları için olup 2021 için de TCDD Taşımacılık A.Ş.ye verilmiştir.