Bildiğiniz gibi son iki aydır yazılarımızda iletişim konusunu ele almıştık. En son sözü ‘Sağlıklı Tartışma’ya getirmiş, ‘Olgun İnsan’ ve ‘Zor İnsan’ profillerini tanımlamıştık. Bu ayki yazımızda da sağlıklı tartışma hususunu incelemeye devam edeceğiz.
Şüphesiz insanların çok azı tanımlamamızdaki gibi tam “olgun” ya da “çok zor” insanlardırlar. Tanımladığımız bu olgun insan ve zor insan özelliklerini bir skalanın iki ucuna koyarsak insanların çoğunluğunun skalada bu iki ucun arasında bir yerlerde olduğunu da söyleyebiliriz. Dolayısıyla olgun insan profiline daha yakın olan insanların oluşturduğu işletmelerde iletişim daha kolay, tartışmalar da daha sağlıklı ve yararlı olabilir. Zor insan profiline yakın insanların etkin olduğu topluluklarda da anlaşma ve tartışma kolay değildir. Bununla birlikte sağlıklı tartışmanın gerçekleşmesini zorlaştıran başka bazı faktörlerden de söz edilebilir;
SAĞLIKLI TARTIŞMAYI ENGELLEYEN FAKTÖRLER
1-KARARSIZLIK
Bazen insanlar aşağıdaki örneklerde olduğu gibi kararsız olabilirler. Bu düşünceler sağlıklı tartışmayı engelleyebilir.
* “Sorunu ortaya koymazsam (ya da fikrimi söylemezsem) çözüm bulamayacağız ama söylersem her şey daha da kötü olabilir mi?”
* “Herkesle (ya da amirimle) aynı fikirde olmadığımızı dürüstçe belirtmeliyim ama ya bana kızarlarsa?”
* “Bu konuyu anlamadım. Sormalıyım. Ama ya herkes benim aptal olduğumu zannederse?”
2- DUYGUSAL KORUMACILIK
Bazen de duygular iletişimin önünde engel olarak yer alabilirler. Örneğin;
- İnsanlar genellikle kendilerini duygusal olarak yoğun etkileyen konularda konuşmaktan kaçınırlar. (Örneğin kısa boylu insanların uzun boyun önemiyle ilgili, yeterince güzel olmayan insanların güzellikle ilgili, bir ulusa ya da inanca mensup insanların o inanç ya da ulusun eleştirilmesiyle ilgili fikir ortaya koymaları zor olabilmektedir.)
- Özellikle yeterince “olgun” olmayan insanlar çoğu zaman kendilerinin çok mantıklı ve akılcı fikirler önerdiğini, karşısındakilerin de duygusal tepkiler verdiklerini, yanlış olduklarını düşünürler. Böylece topluluğa kızar ve hatta küserler. (‘Madem benim dediğimi yapmıyorsunuz, ben de karışmıyorum artık, ne yaparsanız yapın.’)
- Bazen de insanlar tartışma sırasında aynı fikirde olmadıkları her hangi bir konuya ya da ulaşılan sonuca itiraz edeceklerine, kafalarında kendilerini rahatlatan bir açıklama oluşturur, bunu kimseyle paylaşmaz ve susarlar. Böylece tartışma için yaralı olabilecek fikirler ortaya çıkmamış olur. (‘Ben şimdi ortalığı karıştırmayayım, her halde bir bildikleri vardır.’ Ya da ‘Bunca yıllık deneyimli insan her halde benden iyi bilir’ veya ‘Benim çalıştığım eski işyerlerimde böyle yapmazdık ama burası da başka bir işyeri.’ gibi.)
SAĞLIKLI TARTIŞMANIN ÖZELLİKLERİ
1- Söylenenler örneklerle açılır. Veriler konuşulur.
2- Bu örnek ve veriler ele alınarak açık bir şekilde fikirler belirtilir. Herkese fikir belirtme olanağı sağlanır. Çeşitli analizler, “beyin fırtınaları” yapılır. Ve böylece “ortak akıl” yürütülür
3- Sonuçlara bu akıl yürütmelerle varılır. Varılan sonuçlarla yapılan ortak akıl yürütme arasında belirgin bir bağlantı vardır.
4- Tartışma sırasında görüşlerin, yukarıda sözünü ettiğimiz duygusal korumacılık ya da kararsızlık nedeniyle ortaya çıkmama ihtimaline karşı katılımcılar teşvik edilir.
5- Böylece gizli tutulan duyguların ve düşüncelerin üzerine de konuşulur.
6- Katılımcılar arasında ilişkiler gergin değildir ve birbirleriyle kişisel olarak yarışmak yerine sonuca odaklanarak sinerji oluştururlar. Hiçbir katılımcı kendi gündemini takip ettirecek veya başkalarını köşeye sıkıştıracak davranışlar sergilemez.
7- Konuyla ilgili veya diğer tartışmacılarla ilgili önyargılar yoktur.
8- Amir ya da başka tartışmacılar gücü ve kontrolü kendi ellerinde tutma düşüncesinde değildirler. Kendi bakış açılarını ileri sürmez, kabule zorlamazlar.
9- Hiçbir katılımcı gruba küsme, duygu ve düşüncelerini paylaşmama yoluna gitmez.
10- Tartışma sonunda yüzeysel ve yapay görüş birliği, önyargı ve güvensizliğin güçlenmesi değil olumlu sonuçlar ortaya çıkar.
Bu konuya önümüzdeki ay da devam edeceğiz.
