HABER MERKEZİ
Türkiye’de uzun zamandan bu yana, özellikle fabrikalar, OSB’ler, Belediyeler gibi geniş alanlara sahip kuruluşların güneş enerjisinden yararlanıp kendi enerjisini sağlamasına uygun mevzuat düzenlemesi bekleniyordu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Mayıs 2019 tarihli kararı ile lisanssız üretim tesisi gücü tüketim tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile ilişkilendirildi. 2022 yılı Mart ayındaki kanun değişikliği ile bazı abone gruplarında bu güç 2 katına çıkarıldı.
Böylece sanayiciler büyük alanı kaplayan fabrikalarının üstünde, bahçesinde güneş enerjisi sistemleri kurabilecek, kendi ihtiyaçlarını karşılayabilecek ve ürettikleri fazla elektriği de YEKDEM’e satarak kazanç sağlayabileceklerdi. Güneşin enerjiye dönüştürülecek ışınlarını cömertçe sunduğu Türkiye’den her köşesindeki sanayiciler bu olanaktan yararlanmak için önemli yatırımlara giriştiler. Kendisini 3-4 yılda amorti edebilecek yatırımlar için, elektriği YEKDEM’e satabilme iznini de düşünerek krediler alıp harcamalar yaptılar. GES yatırımlarını hayata geçirdiler.
YÖNETMELİK ŞAŞIRTTI
Aradan 5 ay geçtikten sonra, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), kanunun sahada nasıl uygulanması gerektiğine dair usül ve esasları belirleyen bir yönetmelik değişikliği taslağını önce tartışmaya açtı. Yönetmelik kısa süre sonra, 11 Ağustos 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı.
Yeni yönetmelikte yeralan, özellikle tüketimin iki katının üstünde üretilen elektriğin YEKDEM’e bedelsiz verileceği hükmü bir anda ortalığı karıştırdı. Güneş Enerjisi Sistemi kurmak ve fazlasını satmak için tesisler kuran sanayici/yatırımcı işinsanları, bu hükmün yasaya aykırı olduğunu, hukuksuzluk taşıdığını, büyük harcamalar yaparak tesisler kuranların bir anda ortada bırakıldığını belirterek tepki gösterdiler. Sanayi Odaları ve OSB’lerin başkanları, EPDK’nin hazırladığı yönetmeliğin hızla değiştirilmesi gerektiğini belirttiler.
ÖZDEBİR: HAKSIZLIĞA YOL AÇIYOR
Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun hazırladığı giren Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’teki bazı düzenlemelerin ciddi sıkıntılara yol açacağı uyarısında bulundu.
12 Mayıs 2019 tarihinde yayınlanan ve yürürlükte olan “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” ile tüketim abonelerine “Sözleşme Gücü”nün iki katı kadar lisanssız Güneş Enerjisi Santrali (GES) yapma imkanı sağlandığına dikkat çeken Özdebir, yeni düzenleme ile tüketim fazlası enerjinin bedelsiz olarak sisteme verilmesinin öngörüldüğünü, bunun da büyük haksızlığa yol açtığını vurguladı.
“HUKUKA UYGUN DEĞİL”
Yeri müsait olan firmaların borçlanarak, kredi kullanarak yönetmelikte belirlenen şartlara uygun yatırım yaptığını hatırlatan Özdebir, “Ülkemizin ciddi bir enerji açığı var. Yenilenebilir enerji tam da ihtiyacımız olan, yeşil dönüşümün ruhuna uygun bir yatırım. Yeri müsait olan firmalarımız da enerjiye bu kadar ihtiyaç varken bir katkı sağlayalım diye kredi kullanarak, borçlanarak fazlasını sisteme satmak amacıyla yönetmeliğe uygun olarak bu yatırımları yapıp, bu yükün altına girdiler. Şimdi yapılan düzenleme ile üstelik de hukuka uygun olmayan biçimde geriye dönük, geçmiş yatırımları da kapsayacak bir şekilde tüketim fazlasının bedelsiz olarak YEKDEM’e aktarılması hükmü getirildi. Cari açığımızın ana kaynağı ithal ettiğimiz enerji iken ve yerli kaynaklarla enerji üretimini arttırabilmek için çaba gösterirken, yeni yatırımcılarımızı caydıracak, daha önce yatırım yapmış olanları sıkıntıya sokacak değişikliğin yeniden gözden geçirilmesi gerekir.” diye konuştu.
TÜKETİM FAZLASI ENERJİNİN BEDELSİZ DEVRİ HAKSIZLIK OLUR
Yönetmeliğe bir başka eleştiriyi Giresun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Çakırmelikoğlu yaptı. Lisanssız elektrik üretimi yapan işletmelerin tüketim fazlası enerji devri hakkında yönetmeliğin işletmeler adına haksızlıklar içerdiğini ifade eden Çakırmelikoğlu yeni yönetmelikte bazı maddelerin gözden geçirilmesinin önemine işaret etti.
Başkan Çakırmelikoğlu, “2019 yılından itibaren uygulanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile tüketim abonelerine sözleşme gücünün iki katı kadar lisanssız güneş enerjisi santrali (GES) yapma imkanı sağlanması üzerine başta imalatçı işletmelerimizin enerji maliyetlerini aşağı çekme adına uygulamaya aldığı güneş enerjisi üretimi yatırımlarından elde edilen enerjinin tüketim fazlasının bedelsiz sisteme devri (11.08.2022 tarihli Resmi Gazete) kararı haksızlığa neden olmuştur. Tüketimden fazla üretimle ilgili kriterlerin bedelsiz devri yerine kapasitenin belirli bir oran üstü üretim artışı getirilerek sisteme verilmesi ve bu yönde mahsuplaşma kararı ile revize edilmelidir. Aksi durumda Anadolu coğrafyasında enerji maliyetleri nedeniyle üretim yapmakta zorlanan sanayicimiz başta olmak üzere işletmelerimizin mağduriyeti artarak devam edeceği bilinmelidir. “ dedi.
Elazığ Organize Sanayi Bölgesi’nde EPDK tarafından alınan karara ilişkin istişare toplantısı gerçekleştirildi. OSB Konferans Salonunda düzenlenen toplantıya, Elazığ OSB Başkanı Suat Öztürk, çevre illerden dahil olmak üzere STK temsilcileri ve çok sayıda yatırımcı iş insanı katıldı.
Toplantıda konuşan Elazığ OSB Başkanı Suat Öztürk, düzenlemenin mağduriyete yol açacağının altını çizerek geri adım atılması gerektiğini ifade etti. Siyasilerin de yatırımcıların yanında olması gerektiğini belirten Öztürk, mağduriyetin el birliğiyle çözüme kavuşturulması gerektiğini ifade etti. Öztürk açıklamasında, “Kurul kararı çıktığından beri Elazığ OSB olarak tepkimizi koyduk. Bu tepkimize Çorum’dan, Urfa’dan, Kayseri’den, Diyarbakır’dan, Adıyaman’dan ve iç Anadolu’dan birçok yerden destek geldi. Konuyla ilgili olarak Ankara’da bakanlıklarla, OSBÜK ile görüşmeler yaptık. Ben iki yıldır organize sanayi bölgelerine GES kurulsun diye mücadele ediyorum. OSB’lerin önü açıktır. Türkiye’nin enerjiye ihtiyacı varken organize sanayiler niye GES kuramıyor. GES Projelerin kurulması için finansman istemiyoruz, arazisi ve imkanı olana GES kurması için önü açılsın istiyoruz. Benim 50 bin mega bite kadar GES projesi kurabilecek imkânım var, bunun önünü açın dedik. Bakanlık ile görüşmemizde, başkanım bu işin önü açıldı, EPDK yönetmelik yayınlıyor. OSB’lerde GES projesinin kurulmasına müsaade edilecek denildi ama bakanlıktan bu konuyla ilgili bilgi verilmedi” dedi.
“YATIRIMCILARA NEDEN ENGEL OLUYORSUNUZ?!”
EPDK’nın 2019 yılı mayıs ayında alınan resmi karar ile, sanayi, tarım gibi sektörlerde GES projelerinin kurulmasına olanak sağlandığını anımsatan Başkan Öztürk, “Kurduğun GES projesinde tüketiminin yüzde 100’ünü baz alır ondan sonrasını senden alırım, parana el koydum, malını gasp ettim, ben sana fazla enerjinin parasını ödemem sisteme bağlar satarım. Bunun anlamı budur. Ya EPDK siz gangster misiniz? Şehir eşkıyası mısınız? Sen kimin hakkını alıyorsun da malın üzerine çöküyorsun, ben bunun parasını vermem diyorsun? Böyle bir kurul kararı olur mu? Kurul kararı çıkarılıyorsan yayınladığı tarihten itibaren geçerli olur. Ben buna da karşıyım. Türkiye GES projesine müsait bir ülkedir. Avrupa ülkelerine baktığımız zaman Türkiye’nin her tarafı GES Projelerine müsait. Almanya’da yüzde 20, yüzde 22, yüzde 23 elektrik elde ediliyorken Türkiye’nin en kötü yerinde daha verimli elektrik enerjisi elde edebiliyorsan insanların GES projesi kurmasına neden engel oluyorsunuz?” diyerek tepki gösterdi.
EPDK DEĞİŞİKLİĞİ NASIL SAVUNUYOR?
Yoğun eleştirilerin hedefinde olan EPDK, bu değişikliklerin gerekçesini belirten açıklamalar yaptı. EPDK ayrıca Elazığ OSB Başkanı Suat Öztürk’ün sözleri hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu duyurdu.
EPDK açıklamasında, “Ne yazık ki mevzuatın suistimal edilme çabaları yeni bir düzenleme ihtiyacını doğurmuş ve kanunun verdiği yetkiye dayanılarak satışa konu edilebilecek elektrik miktarını kapsayan bir düzenleme yapılmıştır.” ifadesi yer aldı.
YILMAZ: YA BİLGİ EKSİKLİĞİ YA KÖTÜ NİYET
Yeni düzenleme ile ilgili soruları yanıtlayan EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, getirilen yeniliklerden bahsederek, yapılaşmanın yoğun olduğu yerlerde, organize sanayi bölgelerinde lisanssız üretim tesisi için yer bulamayan tüketicilerin başka dağıtım bölgelerinde, sanayi bölgeleri dışında tesis kurabilmeleri için aynı dağıtım bölgesi olması şartının kaldırıldığını açıkladı.
Yılmaz: “Örneğin bir sanayicimiz artık ister OSB içinde olsun ister dışında olsun başka bir dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurabilecek. Lisanslı veya lisanssız kojenerasyon tesisleri bulunan tüketiciler de belirli şartlar altında kojen santrali ile karşılayamadığı tüketimleri için lisanssız üretim tesisi kurabilecek” dedi.
Konu ile ilgili özellikle sanayi kesiminden gelen eleştirilere de değinen Başkan Yılmaz; şunları söyledi:
“Bu eleştirilerin iki sebebi olabilir ya bilgi eksikliği ya da kötü niyet. Bu düzenleme birilerini rahatsız edebilir elbette. Ama kim bu birileri? Sektöre zarar veren, tarım üreticilerimizi, sanayicilerimizi, hayvancılıkla uğraşan tüketicilerimizi kullanarak, gerçekle bağı olmayan tüketim tesisi gücü oluşturarak hat ve trafo kaybına neden olanlar, tüketim yapmadan üretim yaparak tarım, hayvancılık ve sanayi üretimlerini akamete uğratanlar… Evet bunlara dur diyoruz. Düzenlememizin amacı belli: Kendi tüketimi için üretim yapanların desteklenmesi. Gerçek tüketimi olan ve kapasite kısıtı nedeni ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önünün açılması. Bakın biz kendi binamızda güneş panelleri kurduk. Tükettiğimiz enerji kadar üretiyoruz. İstiyoruz ki yurt çapında bir güneş seferberliği başlatalım. Bu seferberlikten sadece sektörümüz değil bütün Türkiye kazanacak. Ama rica ediyorum kimse kulaktan dolma bilgilerle düzenlememizin amacını saptırmaya kalkmasın.”
Düzenleme ile tüketim miktarı kadar üretilen enerjinin tüketim oranına mahsuplaştırılacağını, bir tüketim miktarı kadar üretilen fazla enerjinin ise satışa konu edileceğini belirten Yılmaz: “Bu orandan daha fazla yapılan üretim ise bütün tüketicilerimize fayda sağlayacak şekilde ‘bedelsiz enerji’ olarak sisteme yansıyacak. Üretilen miktar yükseldikçe tüketicilerimizin faturaları da düşüş yönünde etkilenecek inşallah” dedi.
ONAY ALMIŞ VE İŞLETMEYE GEÇMİŞLER İÇİN MUAFİYET TALEBİ
Sanayici/yatırımcıların rahatsızlığını ve şikayetlerini gözönüne alan Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) tarafından “Lisanssız Elektrik Üretimi Değerlendirme Toplantısı” düzenlendi. OSBÜK Başkanı Memiş Kütükcü’nün moderatörlüğünde gerçekleştirilen toplantıya Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Büyükdede, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkan Yardımcısı Hacı Ali Ulutaş ile Türkiye’nin 81 ilindeki OSB başkanları ve sanayiciler katıldı.
Toplantıya lisanssız elektrik üretim tesislerinin tüketiminin iki katından fazlasını Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM)’na bedelsiz katkı olarak vermesi ile ilgili düzenleme damgasını vurdu.
OSBÜK Başkanı Memiş Kütükcü, EPDK’nın bu kararının mevcut lisanssız yatırımlarında tedirginlikler ve mağduriyetler oluşturduğunun altını çizerek, karar öncesi kurulan lisanssız elektrik üretim tesislerinin uygulamadan muaf tutulmasını talep etti.
Kütükcü, “Organize sanayi bölgeleri olarak, ülkemizin sanayi üretiminin yüzde 45’ini gerçekleştiriyoruz. 81 ilimizde 2 milyon 500 bin kişiye istihdam sağlıyoruz. OSB’lerimiz, pandemi dönemi dahil maliyet baskısını olağan üstü arttığı dönemlerde dahi üretimden hiçbir zaman vazgeçmeyerek, ülkemizin üretimini, istihdamını ve ihracatını sırtladı. Bu dönemde lisanssız elektrik üretim tesislerimiz de ciddi oranda arttı. Şu anda OSB’lerimizdeki yenilenebilir enerji yatırımlarının kapasitesi bin 78 MW’ı GES olmak üzere toplam bin 520 MW’a ulaştı. Güneş enerjisinde Türkiye’nin toplam kurulu gücünün yüzde 5’i, lisanssız GES gücünün ise yüzde 14.6’sı OSB’lerimiz içerisindeki santrallerde üretim yapıyor. Yani OSB’lerimizin GES başta olmak üzere yenilenebilir enerjide yüksek bir yatırım iştahı var. Bu iştahı beslemeliyiz. Dolayısıyla OSBÜK olarak, EPDK’nın aldığı ihtiyaç fazlası enerjinin sisteme bedelsiz verme kararını yeniden gözden geçirmesini, karar öncesi yapılan yatırımların bedelsiz katkı uygulamasından muaf tutulmasını talep ediyoruz. Bundan sonra yapılacak yeni yatırımlar için yeni yönetmelikteki düzenlemelere hiçbir itirazımız yok. EPDK’nın kararını bugünden sonra yapılacak yeni yatırımlar için destekliyoruz. Ancak burada önceden yapılmış yatırımlarda bir mağduriyet doğdu. Bu konuda ortak akıl ile bir çözüm üretilmesine ihtiyaç var” şeklinde konuştu.
OSB’LERİN TALEPLERİNİ KARŞILAYAN DÜZENLEMELER İÇİN TEŞEKKÜR
EPDK tarafından yapılan yönetmelik değişikliğinde OSBÜK’ün bazı önemli taleplerinin karşılandığını da ifade eden Kütükcü, özellikle OSB sanayicilerine kendi dağıtım bölgesinin dışında da lisanssız elektrik üretim tesisi kurma hakkının verilmesinin çok önemli bir kazanım olduğunu ifade etti.
Kütükcü, “OSBÜK olarak EPDK’dan bir süredir dağıtım lisansı sahibi OSB’lerimize TEİAŞ veya TEDAŞ bağlantı güçleri kadar lisanssız yenilenebilir enerji üretim tesisi kurma hakkı tanınmasını ve OSB sanayicilerimizin kendi dağıtım bölgelerinin dışında da lisanssız yenilenebilir enerji santrali kurabilmelerini talep ediyorduk. Bu taleplerimiz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız ve EPDK tarafından karşılandı. Artık lisanssız yenilenebilir enerji üretim tesis kurmak isteyen ancak kapasite kısıtı veya yer sorunu sebebi ile kuramayan sanayicilerimiz, Türkiye’nin herhangi bir ilinde, OSB içinde veya dışında lisanssız tesis kurma hakkı kazanmış oldu. Bu çok kıymetli bir kazanım. Bakanlığımıza ve EPDK’ya bu düzenlemeler için camiamız adına teşekkür ediyorum” diye konuştu.
