Uluslararası Ticari Alacak Sigortası şirketi Euler Hermes ile uluslararası sigorta şirketi Allianz Covid-19 salgını sonrasında dünya ticaretinde beklenen gelişmelere dikkat çeken ortak rapor hazırladılar. Raporda küresel ticarette resesyonun neredeyse kesin olduğu ve korumacılığa bağlı olarak çifte olumsuz etkiye dikkat edilmesi gerektiği vurgulandı. Rapordaki uyarılar ana başlıklar halinde şöyle:
İKİNCİ ÇEYREKTE GÜÇLÜ BİR DARALMA: 2020 yılının ilk çeyreğinde mal ticaretindeki daralmanın 2009 yılının ilk çeyreğinden beri görülen en kötü daralma olması hikâyenin sadece başlangıcı. Hazırladığımız Ticaret İvmesi Endeksimiz 2. çeyrekte daha da güçlü bir daralma olabileceğine işaret ediyor. Nisan ayında çoktan yıllık yüzde 13’lük bir düşüş kaydedildi. Mart ayında üst üste üçüncü kez negatif büyümenin gelmesiyle (aylık yüzde -1.4 ve yıllık yüzde – 4.3) ticaret ilk çeyrekte çeyreklik bazda yüzde 2.5 daraldı. Mart ayında Çin’de ekonominin yeniden faaliyete geçmesiyle ihracatta aylık aylık 12.4’lük bir artış oldu ama Avrupa’da -bölgenin en büyük ekonomilerinin faaliyetlerini askıya almasından dolayı- ihracat aylık yüzde 7.7’lik düşüşle en büyük darbeyi aldı. Uluslararası ihracatın ikinci çeyrekte dibi görmesini bekliyoruz. İhracata yönelik siparişlerin daha da zayıflaması da zaten buna işaret ediyor.
İHRACATÇININ GELİRLERİ AZALIYOR: Dünya mal ticareti fiyatları Mart ayında daha da gerileyerek (aylık yüzde - 3.6) ilk çeyrek rakamındaki düşüşü yüzde - 6.2’ye çekti. Bu durum; petrol fiyatı şoku ve (Çin ve Avrupa’dan gelen talebin birden durmasıyla) emtia fiyatlarındaki genel düşüşten ve aynı dönemde doların belirgin şekilde değer kazanmasından kaynaklandı. Fiyat etkisi, ihracatçılar için talep şokunu ağırlaştırarak ihracat gelirleri üzerinde baskı yaratıyor.
HİZMETLER SEKTÖRÜ GEÇ TOPARLANACAK: Henüz bu resme dahil bile olmayan hizmetler sektörü ticareti ilk çeyrekte çok daha kötü çift haneli bir daralma yaşadı. Seyahat ve ulaşım hizmetlerinin dünya çapında tepe taklak düşüşe geçmesi hizmetler sektörünün çok daha olumsuz etkilenmesine neden oldu. Yerel bazda karantina önlemleri gevşetilse bile ulaşım ve seyahat kısıtlamaları çok daha uzun süre devam edeceği için hizmetler sektöründe toparlanmanın gerçekleşmesi çok daha fazla zaman alacak. Bu nedenle, küresel mal ve hizmet ticaretinin bu yıl sonunda kriz öncesi seviyesinin yüzde 90’ının üzerine çıkmasını beklemiyoruz.
ENERJİ, METAL, ULAŞIM VE OTOMOTİV İLK SIRALARDA: Bu durum şirketler açısından ne anlama geliyor? 2020 yılını en kötü geçirecek sektörün enerji sektörü olmasını bekliyoruz (733 milyar USD’lik ihracat kaybıyla). Onu, metal (- 420 milyar dolar) ve ulaşımla otomotiv üreticileri (her iki sektörde de - 270 milyar dolar kayıp) izleyecek. Mutlak değer olarak bakıldığında; Makine ve teçhizat, tekstil ve otomobil tedarikçileri daha az kayıp yaşayacak olsa da, ihracatlarının değeri yüzde 15’ten fazla düşecek.
ZARAR GÖRMEYENLER: Krizden zarar görmeyen sektörler sadece, yazılım ve bilişim hizmetleri (51 milyar dolar ihracat kazancı) ve ilaç (27 milyar dolar) sektörleri olacak.
SERMAYE PİYASALARI ZARARDA: Sermaye piyasaları da bahsettiğimiz sektörlerde ciddi zararlar olacağını fiyatlandırıyor. Yıl başından bu yana MSCI1 Enerji endeksi yüzde 37 değer kaybı yaşadı, otomobil sektörü yüzde 18, ulaşım yüzde 16 ve metal ve madencilik yüzde 11 değer kaybetti. Toplam MSCI dünya endeksi de yüzde 12 değer kaybı yaşadı. Bankacılık sektörü hisselerinde de - yüzde 39’luk şaşırtıcı bir düşüş oldu.
ARTIŞ OLMAYACAK: 2019 yılıyla karşılaştırıldığında bu sene neredeyse hiçbir ülke ihracatında artış yaşayamayacak. İhracat değeri bakımından en büyük toplam zararı görecek ülkeler doğal olarak Çin, ABD ve Almanya olacak. Ülkeleri ihracat kayıplarının mutlak değerleri ve 2019 yılı toplam ihracatı içindeki payları bakımından sıraladık. Buna göre ihracat kaybı en yüksek olabilecek ülkeler Rusya, İngiltere, Meksika, İspanya, BAE, Belçika ve Suudi Arabistan olarak sıralanıyor.
KORUMACI ÖNLEMLERİN OLUMSUZ ETKİSİ: Son olarak, tıbbi ürünler üzerinde kısa vadeli korumacı önlemler, ekonomik vatanseverlik söyleminin yeniden canlanması ve üretim faaliyetlerinin yerel sınırlara geri taşınmasına dair duruşlar iyileşme aşamasındaki tedarik zincirlerinde yeniden aksaklıklar yaratabilir ve yılın ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerin yeniden başlamasını yavaşlatabilir. Yakın zamanda Çin, Avusturalya’dan yapılan arpa ithalatına yüzde 80’lik bir tarife ile tokat vururken, Pekin’in Covid-19 krizindeki rolüyle ilintili suçlamalar arttıkça ABD’nin Çin’den yapılan ithalata yönelik vergiler getireceğine dair söylentiler de çoğalıyor.
KISITLAMALAR BUNALIMI BÜYÜTTÜ: Kısa vadeli önemsiz ticari tartışmalar güveni sarsabilir, piyasaları ürkütebilir ve yatırım döngüsünü durdurabilir. Ekonomi tarihçileri, 1930’ların Büyük Buhranının kısıtlayıcı ticaret politikalarının benimsenmesiyle daha da ağırlaşmış olabileceğini gösterdiler. 2019 gibi yakın bir zamanda, ABD ile Çin arasındaki ticari anlaşmazlığın ve bunun imalat sanayiinde yarattığı durgunluğun, küresel ticarette 300 milyar dolardan fazla kayba yol açtığını gördük.
ÜRETİM TÜMÜYLE DURABİLİR: Üretimin yeniden merkez ülkeye taşınması her zaman riskleri azaltma anlamına da gelmiyor. Bu durumda tüm yumurtalar aynı sepete konduğu için bir kriz döneminde dönemsellik riski de ortaya çıkabilir. Tüm sektörlerin ekonomideki iç dalgalanmalara maruz kaldığını düşünün. Eğer bir ekonomi karantina önlemlerine geçiş yaparsa ve tüm fabrikalarda üretimin durdurulması gerekirse yerel olarak ihtiyaç duyduğu her şeyi üretemeyebilir.
DÜNYAYA GÖKTAŞI GİBİ ÇARPTI: Hem küresel nüfusun hem de küresel üretimin yarısından fazlasının kilit altında kalması dünyayı bir göktaşı gibi vurdu ve küresel ekonomiyi ikinci Dünya Savaşı’ndan bu yana görülen en kötü resesyona itti. Dünya ekonomisinin 2020’de yüzde – 3.3 küçülmesini bekliyoruz. Bu da yaklaşık 9 trilyon dolarlık bir kayba – diğer bir deyişle Almanya ve Japonya ekonomilerinin toplam GSYH büyüklüklerine eşit. Ticari kayıplar 2020 yılında 3.5 trilyon dolara ulaşabilir. İflaslarda yüzde 20 artış görünüyor. Kısmi işsizlik kategorisine giren işlerde çalışanların üçte biri işlerini kaybedebilir.
TOPARLANMA POLİTİKALARI HAZIRLAMALI: Hızla uyarlanabilir politika araçlarına acil ihtiyaç var. Çift haneli bütçe açıkları, ek borç yükleri ve merkez bankalarının balon gibi şişen bilançoları (Hem FED hem de AMB için GSYH’nin yüzde 50’sine ulaştı) krizin; finansal, ekonomik ve sosyal maliyetlerini hafifletmeye yardımcı oldu. Şimdiyse ödeme kapasitelerine yönelik kriz ve toparlanmaya yönelik politikalar tasarlama zamanı.
18 ÜLKENİN RİSK NOTU DÜŞÜRÜLDÜ: Euler Hermes, 2020 yılında küresel ekonomik büyümenin güçlü bir yavaşlama kaydedeceği ve iflasların yüzde 14 artacağı tahmini doğrultusunda, 18 ülke ile 126 sektörün risk derecelendirme notunda indirime gitti. 2020 yılında dünya ekonomisinde büyümenin yüzde 0.5 ile sınırlı kalacağı ve uluslararası ticarette yüzde 4.5 daralma olacağı öngörüsünde bulunan Euler Hermes, Ekvador, Tayland, Endonezya, Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Fas, Kenya, Gana, Mauritius, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Romanya, İrlanda, Slovakya, Japonya, Brezilya ve Litvanya’nın risk derecelendirme notunu düşürdü.
BREZİLYA, JAPONYA VE HİNDİSTAN UYARISI: Kısa ve uzun vadeli 40 ekonomik ve finansal göstergenin sürekli takibini yapan, toplam 242 ülke ile 18 sektörü izleyen Euler Hermes, raporunda risk derecelendirme notunu indirdiği bu ülkelerden Brezilya, Japonya ve Hindistan ile ilgili uyarılarda bulundu. Brezilya’nın dinamik reformlarla büyümeyi hızlandıracağına dair verdiği sinyallere rağmen, Covid-19 salgınının ekonomide yaratacağı olumsuz etkilerine maruz kalabileceğini vurgulayan Euler Hermes, geçen sonbaharda yaşanan birkaç ekonomik şokun ardından 2020 yılına kırılgan bir yapıda başlayan Japonya’nın daha da zayıfladığını açıkladı. Euler Hermes, uzun zamandır yapısal ve döngüsel zorluklarla karşı karşıya olan Hindistan ekonomisinin ise salgın sebebiyle olumsuz etkilenmeye başladığını vurguladı.
