Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin Yönetim Kurulu Başkanı S. Necat Öney, Dünya gazetesi yazarı Rüştü Bozkurt’a yaptığı açıklamada, “Diyelim ki en ileri teknolojileri getirdiniz; o teknolojilerin dilinden anlamayan insan gücüyle tam kapasite çalışarak yüksek verime ulaşabilir misiniz?” diye soruyor.
Rüştü Bozkurt, Öney’le yaptığı ve 9 Şubat 2018 tarihli Dünya gazetesinin Teknotrend ekinde yayınlayan görüşmeyi şöyle kaleme almış:
Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde 44 yıllık deneyim ve birikimi olan bir iş insanıyla birlikteyiz. Zihnimizde kalın çizgiler halinde yer etmiş düşünceler var: Katma değeri artırılan, net döviz katma değeri yükseltilen ve küresel pazarlara yönelen üretim aşamasına geçmeliyiz, diye düşünüyoruz.
ARA MALI ÜRETEN BİR ÜLKE OLMALIYIZ
Öney’e soruyuz: “Günlük medyanın bütün kanallarına da yansıyan net döviz katma değeri yükselen ürünlerle cari açığı kapatabilir miyiz?
Farklı bir yanıtla karşılaşıyoruz: “Türkiye temel hammaddelerini ve ara malları üreten bir ülke olmalı ki cari açığı kapatan bir üretim yapısına doğru ilerlesin. Hızla temel hammaddeleri ve ara malları üreten tesisleri en yeni teknolojilerle donatmamız gerekiyor. Bu yeni teknolojilerin ihtiyacı olan eğitimli insan arzını da yeterli hale getirmezsek, aşırı beklenti yaratır; beklentinize ulaşamayınca da ‘bizden adam olmaz’ diye kendimizi vurmaya başlarız!”
İNSAN KAYNAĞI AÇIĞINI KAPATAMIYORUZ
Beklentilerimizden farklı şeyler söylediğini sezen Öney, “Diyelim ki en ileri teknolojileri getirdiniz; o teknolojilerin dilinden anlamayan insanla tam kapasite çalışarak yüksek verime ulaşabilir misiniz? Bugün Y ve Z kuşağına adam yetiştiriyorsunuz ama, katma değeri artıracak ürün üretimi için insan kaynağı açığını kapatamıyoruz; nitelik bakımından da çöküntü yaşadığımızı bütün iş insanlarımız iyi biliyor. Sahada çalışacak ve işini gerçekten bilen bir mühendis alt yapınız yoksa gelişme yaratabilir misiniz? Sık sık dile getirilen modernizasyon yatırımları yapmak yeterli olur mu? Olmaz! Sizin kendi işyerinizde yetiştirdiğiniz adam tam verim alacağınız zaman işyerini terk ediyorsa, modernizasyon yatırımları yaparak, katma değeri artırmak, net döviz katma değerini büyütmek sözde kalmaz mı?”
ÖNEY’DEN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Yaşamış olmanın derin bilgisi ve içtenliğinin yansıttığı sözler zihnimi karma karışık hale getiriyor. Hızla modernizasyon yatırımlarının yapılmasını, dijital teknolojiye uyum yatırımlarının paralel yürütülmesi gerektiğini yazıp duruyoruz. Öney’e düşüncelerimizdeki ısrarı aktararak, “Sizden ne olduğunu öğrendik, şimdi neyin nasıl yapılması gerektiğini söylemek de bizlerin sorumluluğu değil mi?” sorusunu yöneltiyoruz. Hiç kimsenin itiraz edemeyeceği somut alanlara odaklıyor yanıtlarını:
• Seçici, dinamik mukayeseli üstünlük yaratacak strateji ve politikalar ihtiyaç var. Kimlerle nasıl bir işbirliği yapacağız? Know-how alma stratejimiz nedir? İlave bir modernizasyona 15 yıl ihtiyaç duymadan nasıl yaparız? Bütün bunları proje-odaklı ve fizibilite raporlarına dayanarak yapabilmeliyiz.
• İkinci adım, temel mühendislik plastikleri üretim kapasitesini artırmaktır. Sadece PETKİM var. Ürettikleri sınırlı, maliyetleri de dünya fiyatlarının üzerinde. Yerli hammadde arzı yaratmalıyız.
• Alüminyum ve türevleri ithal ediliyor. Yaklaşık 4 milyar dolarlık ithalat var. Bu bağımlılığını azaltmalıyız.
• Yüksek alaşımlı çelik üretimimiz yeterli değil. Biz Almanya, italya, Rusya gibi ülkelerden yüksek alaşımlı çelik satın alarak üretim yapıyoruz.
• Paslanmaz çelikte dışa bağımlılığı ortadan kaldırmamız gerekiyor.
• Ayrıca hayvancılık ve tarım gibi alanlarda her gün medyada çarşaf çarşaf eksiklerimiz anlatılıyor.
• Medikal araç-gereçlerin yüzde 90 dan fazlasını ithal ediyoruz.
Öney bir an duraksıyor ve bir soru yöneltiyor: “Hammadde ve ara mallarında bu kadar dışa bağımlı iseniz, cari açığınız kapanır mı? Sadece saydıklarıma yapılan döviz cinsinden ithalat bedellerini alt alta korsanız cari açığın yarısına denk gelmez mi?”
Bu yürekten gelen sese hep birlikte kulak vermeliyiz. İnandırıcı gerekçelerimiz yoksa, haklılığını teslim edip, ‘çözüm önermiyor’ diye savunma kolaycılığına da kaçmamalıyız…
ENDÜSTRİ 4.0 AŞAMASINA GEÇEBİLMEK…
Orta ölçek bir işyerinin 44 yıllık deneyimli yöneticisine, günün konusu olan “sanayide dijitaj dönüşüm ya da Endüstri 4.0 aşamasına geçişin” ne kadar mümkün olduğunu da soruyorum:
Sözlerine, “Uzağa gitme, bu işyerinden bakalım” diye başlıyor ve sürdürüyor: ”Program bilen insan lazım… Hindistan’dan gelen insanlara yazılım yaptırıyorum. Bu bana eğitim sistemimizin yeniden yapılandırılması ihtiyacını da anlatıyor.” Sonra, sivil toplum örgütlerinin kendi programlarını siyasi irade ve bürokrasiye dayatması konusunda bir korku ortamı olduğuna ilişkin kanımı paylaşıyorum. Necat Öney Bey, ”Ne yazık ki korku ve kaygı üretimi bu ülkenin sorunu. Başkalarının ürettiği kadar kaygıları kendimiz de yaratıyoruz. Akılcı eleştirinin öne çıkmasından birey olarak da kurumlar olarak da kaçınıyoruz. Fuarlara katılıyorum; bilgilerin ne kadar açık bilgi haline geldiğini gözlüyorum. Bizim sorunları ve çözümleri daha net, daha özgür bir anlayışla tartışmamız lazım”
BU ÜLKE BİZİM, YATIRIM YAPARIM
Technocast Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin gelecek yıllara ilişkin yatırım planlarını da öğrenmek istiyorum. Öney yatırım planlarını üç alt başlıkta topluyor:
• Bu ülkede yatırım yapmaya devam edeceğim. Uçak jantlarını yerli olarak yapmayı planlıyorum.
• Tıbbı alanda yatrım yaptım: Endeskopi aksesuarları üretiyorum. SGK ihalelerine giriyor ve kazanıyorum.
• Medikal konularda büyümek istiyorum. Balon ve kateter üretiyoruz. Bu ürünler safra kesesi taşını ameliyatla değil ağızdan çıkartmak için yapılan endoskopi işleminde kullanılıyor. Bu sayede hasta yatmadan evine gidiyor.
YATIRIMLARIN ÇEKİCİLİĞİ NASIL ARTAR?
Öney yatırımların çekiciliğini artırmak için neler yapılması gerektiğini de şöyle özetliyor:
• Büyük şehirlerdeki toplu taşıma sistemleriyle bağlantılı yeni nesil OSB’ler yatımcının işini kolaylaştırır.
• Her OSB’nin içinde en az iki meslek okulu olmalı. Nitelikli İnsan gücü arzının yeterli olması önemli.
• Mülkiyeti rant yaratmayacak bir OSB modeli gelişmeli.
• Vergi düzenlemeleri teşvik edici olmalı.
• Teşvik Sistemleri gözden geçirilmeli. Herkesi teşvik ederek bir yere varmayız. Ciddi projesi olan teşvik edilmeli. OSB’lerin yönetimi de orada iş yapan insanların inisiyatifinde olmalı.
• Çin’de temel hammaddeleri devlet topluca satın alarak maliyet avantajı yaratıyor. Pazarlık gücünü kullanıyor…Sanayicisine ucuz fiyatla girdi sağlıyor…Bunu biz niye yapmıyoruz?
• Çin’ den gelen mal düşük fiyatlı ama zarar etmiyor…Girdilerini bizden daha ucuz sağlıyor
• Enerji bizden ucuz. Yılda 300.000 metreküp üstünde kullanan tüketiciye doğalgaz zammı yapılır mı? Bizim işletme ölçeklerini, verimliliklerini ve piyasaya erişme gücünü artırma hedeflerimizle bu karar çelişmez mi?
